Saga safnsins

Í ágúst árið 1890 komu nítján Mosfellingar saman við hamarinn hjá Seljadalsá við sunnanvert Hafravatn. Þar stofnuðu þeir Lestrarfélag Lágafellssóknar; nú Bókasafn Mosfellsbæjar. Lestrarfélagið var eitt fyrsta félagið sem stofnað var í Mosfellssveit og lét fleira til sín taka en söfnun bóka og útlán þeirra. Félagið var eign þeirra sem greiddu árgjald, og safnaði fé með ýmsum hætti til bókakaupa, m.a. með tombóluhaldi og öðrum skemmtunum. Árið 1890 voru íbúar í sókninni 404 sálir.

Á þriðja dag jóla 1898 var vígt nýtt hús Lestrarfélagsins sem áfast var við íveruhúsið á Lágafelli, og var þá flutt sérstakt vígslukvæði. Safnkosturinn komst fyrir í tveimur bókaskápum. Fyrsta hæð skólahússins að Brúarlandi var tilbúin 1922. Þangað var safnið flutt, og var þá í þremur bókaskápum. Þeim var fundinn staður í skonsu við hliðina á leiksviði í kjallaranum. Lestrarfélagið lá lágt 1930-1950, en var þá endurreist og flutt að Álafossi í viðbyggingu Tindastóls. Bókaeignin var þá 300 eintök. Byggingu Hlégarðs lauk 1951. Eignarhluti Lestrarfélagsins í Brúarlandshúsinu færðist yfir á Hlégarð og var safnkostur félagsins fluttur þangað frá Álafossi 1954. Var safnið opið tvö kvöld í viku.

27. desember 1956 var Lestrarfélagið formlega lagt niður og í samræmi við ný lög var Héraðsbókasafn Kjósarsýslu stofnað. Fyrst um sinn var safnið opið tvær stundir á viku. 1964 var bókaeignin orðin 3.421 eintök. Gagnfræðaskólinn í Mosfellssveit var fluttur úr Brúarlandi í nýtt húsnæði að Varmá 1971, og var safnið flutt þangað.

Ný lög um almenningsbókasöfn voru samþykkt á Alþingi 1976. Héraðsbókasafn Kjósarsýslu varð nú miðsafn fyrir Mosfells-, Kjalarnes- og Kjósarhrepp. Fyrsti bókasafnsfræðingurinn var ráðinn 1981 og skráning safnkostsins hófst. Vorið 1983 keypti Mosfellshreppur hús Búnaðarbankans við Markholt 2 fyrir Bókasafnið, ásamt viðeigandi búnaði. Bókaeignin var þá um 10.000 eintök. Safnið var flutt á 2. hæð í Kjarna við Þverholt 2 og opnað þar 1. september 1995. Tölvuskráning hófst 1989 og þegar opnað var í Kjarna var búið að tölvuskrá 16.600 eintök. Útlán voru tölvuvædd og opnaður var aðgangur fyrir almenning að Interneti.

Nafni safnsins var breytt í Bókasafn Mosfellsbæjar í samræmi við ný lög 1997 og breyttist úr miðsafni í bæjarbókasafn. Safnið var flutt í verslunarrými á Torginu í Kjarna og opnað þar 5. febrúar 2005. Húsnæðið er 1000 fm og er Listasalur, fjölnota salur, tæplega 100 fm þar af. Flygill í eigu Listaskóla Mosfellsbæjar er í safninu til afnota fyrir listamenn. Safnkosturinn er fjölbreyttur; bækur, tímarit, tónlist, kvikmyndir, hljóðbækur, dagblöð og þráðlaust net.
Samningar veita Mosfellingum aðgang að safnkosti Borgarbókasafns Reykjavíkur og Bókasafns Seltjarnarness. Gott samstarf hefur verið við grunn- og leikskóla um árabil, sem og aðrar stofnanir bæjarins. Útlán árið 2015 voru 73.471 og heimsóknir safngesta 81.067.000.

Safnið hefur á 125 árum breyst úr litlu lestrarfélagi í öfluga menningarmiðstöð með fjölbreytta þjónustu, starfsemi og menningartengda viðburði af ýmsu tagi fyrir bæjarbúa alla.